Antropocen

W 39 numerze tegorocznego Tygodnika Powszechnego ukazał się wywiad z paleontologiem polskiego pochodzenia, profesorem paleobiologii Janem Zalasiewiczem,  z Uniwersytetu w Leicester w Wielkiej Brytanii. W artykule dowiemy się, dlaczego nowa epoka w historii Ziemi ma nosić nazwę antropocen. Według Anthropocene Working Group, do której należy Jan Zalasiewicz, w połowie XX wieku skończył się holocen, a rozpoczął antropocen, czyli epoka człowieka.

W krótkim wprowadzeniu Jan Zalasiewicz wyjaśnia od kiedy i dlaczego zaczął się antropocen:

„Zmiany, które spowodowali ludzie, zwykle nieumyślnie, wywarły głęboki wpływ na naszą planetę. Muszę tu jednak wprowadzić istotne rozgraniczenie. Ludzkość, rozumiana jako gatunek Homo sapiens, ma około 300 tys. lat. „Kulturowo współcześni” ludzie, którzy pozostawili po sobie malowidła i dowody na istnienie złożonych struktur społecznych, około 50 tys. lat. Procesy urbanizacji, rolnictwo, wywołane przez człowieka wymieranie gatunków zaczęły się między 50 a 10 tys. lat temu. Mimo to wówczas jeszcze funkcjonowanie planety, całego systemu Ziemi, czyli klimatu, poziomów mórz, biosfery, było w zasadzie niezmienione”.

Zalasiewicz pisze, iż w ostatnich 10 tys. był okresem względnej stabilności tych czynników, co pozwoliło naszej cywilizacji się rozwinąć. Jednak działalność człowieka w ciągu ostatnich 70 lat, spowodowała poważne zaburzenie fundamentalnych procesów, czyli  podstawowych cykli chemicznych węgla, azotu, fosforu. W odpowiedzi na geologicznie istotne zmiany poziomów gazów cieplarnianych w atmosferze klimat zaczął się drastycznie ocieplać. Zalasiewicz w obrazowy sposób przedstawia proces ogrzewania dzisiejszych oceanów: „… przyjmują ciepło w tempie odpowiadającym wlewaniu do nich co sekundę 4 mld filiżanek gorącej herbaty.”

Zmiany w biosferze nie ograniczają się już do środowisk lądowych, ale sięgają w głąb oceanów. Są to zjawiska, które pozostawią charakterystyczny ślad w zapisie kopalnym i wpłyną na dalszą ewolucję systemów Ziemi. To przemiana o geologicznej wadze, porównywalnej z największymi zmianami, jakich doświadczyła nasza planeta w ciągu ostatnich milionów lat, takimi jak uderzenie asteroidy pod koniec kredy kiedy to wymarły dinozaury.

Trzeba zatem uświadomić sobie jak destrukcyjny wpływ na życie na Ziemi ma nasz konsumpcjonizm, jak ogromne jest tempo wymierania roślin i zwierząt.

Jesteśmy zatem świadkami kolejnego wielkiego wymierania w historii naszej planety.

prof dr. hab. Anna Kozłowska - paleontolog w Instytucie Paleontologii PAN